History of Hampi | ಹಂಪಿಯ ಇತಿಹಾಸ ಹಾಗು ಮಾಹಿತಿ

History of Hampi

ಹಂಪಿ ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಬೆಂಗಳೂರು ಇಂದ 340 ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ಹೈದರಾಬಾದ್ ನಿಂದ 377 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಹಂಪಿ 14 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ರಾಜ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ ಆಗಿತ್ತು. ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಈ ನಗರ ಇದೆ. ಚಂಪೊಲಿಥಿಕ್ ಮತ್ತು ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಯುಗದ ಹೊರತಾಗಿ ಹಂಪಿಯ ಇತಿಹಾಸವು 3 ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಶೋಕ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಸಹ ನಮಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಐನೂರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಶಂಸನೀಯ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ. ಒಂದೇ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಕೆತ್ತಿದ ಲಕ್ಷ್ಮಿ, ನರಸಿಂಹ ಮತ್ತು ಗಣೇಶ ದೇವಿಯ ವಿಗ್ರಹಗಳು ತಮ್ಮ ಭವ್ಯ ವಾಸ್ತು ಶಿಲ್ಪವನ್ನು ನಮಗೆ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಪಟ್ಟಾಬಿರಾಮ್ ದೇವಸ್ಥಾನ, ರಾಮ ಚಂದ್ರ, ಚಂದ್ರಶೇಖರ ದೇವಾಲಯ, ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ದೇವಾಲಯ, ಅಚ್ಯುತರ ದೇವಾಲಯ,ವಿಟ್ಟಲ ದೇವಾಲಯ, ಜೈನ ದೇವಾಲಯ ಇಂತಹ ಹಲವು ವಾಸ್ತು ಶಿಲ್ಪಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಹಂಪಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.

ಹಂಪಿಯನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹಾಳು ಹಂಪಿ ಎಂದು ಕೂಡ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಕಾರಣ, ವಿಜಯ ನಗರ ಅರಸರ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಈ ನಗರ ಈಗ ನಾಶಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಅವಶೇಷಗಳ  ಒಂದು ಪಟ್ಟಣವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ.  ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿನ ಕರಕುಶಲತೆ, ಶಿಲ್ಪಿ ಕಲಾ ಸೌಂದರ್ಯ ಎಷ್ಟೊಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆಯೆಂದರೆ, ಇದಕ್ಕೆ ಯುನೆಸ್ಕೋ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣದ ಮಾನ್ಯತೆ ನೀಡಿದೆ.  ಹಂಪಿ (History of Hampi) ಯು  ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪುರಾತತ್ವ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಪ್ರವಾಸಿಗರು, ಇತಿಹಾಸ ಪ್ರಿಯರು ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಹಂಪಿ ಪಟ್ಟಣ ಅತ್ಯಂತ ದೂರದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಏಕಾಂತದ  ನಗರ ಎಂದರೂ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ಹಂಪಿ ಎಂದ ಕೂಡಲೇ ನಮ್ಮ ಕಣ್ಮುಂದೆ ಸುಳಿಯುವುದು ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವಿಜಯ ನಗರ     ರಾಜಮನೆತನ, ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಅರಳಿ ನಿಂತ  ದೇವಾಲಯಗಳು, ಕಲಾ ಕುಸುರಿಯಿಂದಲೇ ಕಣ್ಮನ ಸೆಳೆಯುವ   ಗೋಪುರಗಳು, ವಿಶಾಲ   ರಸ್ತೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಮೆಗಳು. ಇವೆಲ್ಲವೂ   ಈ ನಗರದಾದ್ಯಂತ  ಪಸರಿಸಿ ನಿಂತಿವೆ. ಈ  ಪಾರಂಪರಿಕ ತಾಣ ದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ನದಿಗಳಲ್ಲೊಂದಾದ  ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದು ನಿಂತಿದೆ.  ವರ್ಷದ ಪ್ರತಿ ದಿನಗಳಲ್ಲೂ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ದಂಡೇ ಹರಿದು ಬರುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.

ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಹಂಪಿಯನ್ನು ರಾಮಾಯಣ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪಂಪಾ ಮತ್ತು ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹಂಪಾದೇವಿಯ ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಹಂಪಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಹಂಪಾದೇವಿ ದೇವಾಲಯವು ಹನ್ನೊಂದರಿಂದ ಹದಿಮೂರನೆಯ ಶತಮಾನದ ನಡುವೆ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿದೆ.

ವಿಜಯನಗರದ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಟ್ಟಡಗಳ ವಿವರವಾದ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಲಾಂಗ್‌ಹರ್ಸ್ಟ್ ತನ್ನ ‘ಹಂಪಿ ರೂಯಿನ್ಸ್’ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಋಷಿ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರ ಗೌರವಾರ್ಥ ವಿಜಯನಗರ ನಗರವನ್ನು ವಿದ್ಯಾನಗರ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಈ ಸ್ಥಳದ ಸ್ಮಾರಕಗಳನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ.1336-1570ರ ನಡುವೆ ಹರಿಹರನ ಕಾಲದಿಂದ ಸದಾಶಿವರಾಯನವರೆಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಈ ಅವಧಿಯು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ, ಕಲೆ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಪುನರುಜ್ಜೀವನವನ್ನು ಅಭೂತಪೂರ್ವ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕಂಡಿತು. ಹಂಪಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪೌರಾಣಿಕ ಸಂಬಂಧವೂ ಇದೆ.

ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರು ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಪೌರಾಣಿಕ ಕಿಷ್ಕಿಂದಾ ವಾನರ ರಾಜ್ಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಸೀತೆಯನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಲಂಕೆಗೆ ಹೋಗುವ ಮೊದಲು ರಾಮ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣರು ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.

ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ವಿಶ್ವ ವಿಖ್ಯಾತವಾಗಿರುವ ಹಂಪಿಯ ಕೆಲವು ಸಂಗತಿಗಳು ಇನ್ನು  ಹೊರ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಅಷ್ಟಾಗಿ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ನೀವು ಹಂಪಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೆಡುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ತಿಳಿದರೆ ನಿಮ್ಮ ಪ್ರವಾಸ ಇನ್ನಷ್ಟು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಬಲ್ಲದು. ಈ ಸಂಗತಿಗಳ ಮೇಲೊಂದು ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಇಲ್ಲಿದೆ.

• ಸಂಗೀತ ಸ್ತಂಭಗಳು

ಹಂಪಿ ಎಂದ ಕೂಡಲೇ ನಮ್ಮ ಕಿವಿಗಳು ಚುರುಕಾಗುತ್ತವೆ. ಕಾರಣ ಇಲ್ಲಿನ ಅಪರೂಪದ ಸಂಗೀತ

ಸ್ತಂಭಗಳು. ಹಂಪಿಯ ಪ್ರಮುಖ ದೇಗುಲಗಳಲ್ಲೊಂದು  ವಿಜಯ ವಿಠ್ಠಲ ದೇಗುಲ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಅದ್ಭುತ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ, ಕಲ್ಲಿನ ಕುಸುರಿ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ  ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಈ  ಸಂಗೀತ  ಸ್ತಂಭಗಳಿವೆ.  ಈ  ಸ್ತಂಭಗಳು  ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಮಹಾನ್    ಅದ್ಭುತಗಳಲ್ಲೊಂದು.   ಇಲ್ಲಿ ೫೬ ಸಂಗೀತ  ಸ್ತಂಭಗಳು ಇವೆ.  ಈ ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು  ಅತ್ಯಂತ  ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ತಟ್ಟಿದಾಗ (ಟ್ಯಾಪ್ ಮಾಡಿದಾಗ) ಸುಮಧುರ ಶಬ್ದಗಳ ಅಲೆ  ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತವೆ.  ಅತ್ಯಂತ ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ  ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ

ಈ  ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ   ವಿಜಯ ವಿಠ್ಠಲ  ದೇವಾಲಯದ ಮುಖ್ಯ   ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಸ ರೇ ಗ ಮಾ   ಸ್ತಂಭಗಳು ಎಂದೂ ಬಣ್ಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

• ದೇವಾಲಯಗಳ ನಗರ

ಹಂಪಿ ದೇವಾಲಯ ಹಂಪಿ ದೇವಾಲಯಗಳ ನಗರವಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ಹೆಸರು ಪಂಪಾದಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಪಂಪಾ ಎಂಬುದು ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯ ಹಳೆಯ ಹೆಸರು.

ಹಂಪಿ ಈ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿದೆ. ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಹಂಪಿಯನ್ನು ವಾನರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆಯ ರಾಜಧಾನಿ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಹುಶಃ ಇಲ್ಲಿ ಮಂಗಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿರಲು ಇದೇ ಕಾರಣವಿರಬಹುದು.

ಇಂದಿಗೂ ಹಂಪಿಯ ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ದೇವರನ್ನು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯೋಣ…

• ವಿಟ್ಟಲ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ

ವಿಠಲಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಾಲಯವು ಹಂಪಿಯಲ್ಲೇ ಅತಿ ಎತ್ತರವಾಗಿದೆ. ಇದು ವಿಜಯನಗರದ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಲಾವೈಭವದ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ದೇವಾಲಯದ ಕಲ್ಯಾಣಮಂಟಪದ ಕೆತ್ತನೆಯು ಎಷ್ಟು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿದೆ ಎಂದರೆ ಅದು ನೋಡಬೇಕಾದ ದೃಶ್ಯವಾಗಿದೆ.

ದೇವಾಲಯದ ಒಳಭಾಗ 55 ಅಡಿ ಉದ್ದವಿದೆ. ಮತ್ತು ಅದರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಎತ್ತರದ ಬಲಿಪೀಠವಿದೆ. ವಿಠ್ಠಲನ ರಥವನ್ನು ಒಂದೇ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಕತ್ತರಿಸಲಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಕೆಳಗಿನ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿವೆ.

• ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವೈಭವ

ಹಂಪಿ ಒಂದು ಸ್ಮಾರಕ ಪ್ರದೇಶ. ಈ ಪಟ್ಟಣದ ಸುತ್ತಲೂ ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ದೈತ್ಯಾಕಾರದ ಕಲ್ಲು ಬಂಡೆಗಳಿವೆ. ಈ ಹಂಪಿ ಸ್ಮಾರಕಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಈ ಕಲ್ಲು ಬಂಡೆಗಲ್ಲಿಯೇ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ.  ಆ ಕಾಲದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಗಳು  ಈ ದೈತ್ಯಾಕಾರದ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು  ಕತ್ತರಿಸಿ ಅವುಗಳಿಗೆ ನಾನಾ ರೂಪ ನೀಡಿ, ಅವುಗಳಿಗೆ ಜೀವ ತುಂಬಿದ್ದಾರೆ.   ಹೀಗೆ ಕೆತ್ತನೆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೂ ಒಂದು ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ತಂತ್ರವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಬಂಡೆಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಇಂತಹ ಅಮೂಲ್ಯ ಕಲಾಕುಸುರಿ ಕೆಲಸ ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು ಸುಲಭದ ಸಂಗತಿಯಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಮೊದಲಿಗೆ,  ಬಂಡೆಗಳನ್ನು    ಕತ್ತರಿಸಲಾಯಿತು. ಬಳಿಕ, ಈ  ಕಲ್ಲುಗಳ  ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ರಂಧ್ರಗಳನ್ನು  ಮಾಡಲಾಯಿತು. ನಂತರ ಒಣಗಿದ ಮರದ ತುಂಡುಗಳನ್ನು ಈ  ಕಲ್ಲಿಗೆ ಹಾಕಲಾಯಿತು.  ಹೀಗೆ ನಿಲ್ಲಿಸಲಾದ ಗೂಟಗಳ ಮೇಲೆ ನೀರನ್ನು ಸುರಿಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

ಮರದ ಗೂಟಗಳು ನೀರಿನಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಳುಗುವುದರಿಂದ, ಅವುಗಳ ಗಾತ್ರವು ವಿಸ್ತರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ  ಇದರಿಂದ ಕಲ್ಲುಗಳು ಒಡೆಯುತ್ತವೆ. ಬಳಿಕ ಅಗತ್ಯವಾದ ಆಕೃತಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಕೆತ್ತನೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

• ಅಮೂಲ್ಯ ಪುರಾತತ್ವ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ

ಹಂಪಿ ಭೇಟಿಗೆ ತೆರಳುವ ಬಹುತೇಕ ಮಂದಿಗೆ ಅಲ್ಲಿನ ಅತ್ಯಂತ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಪುರಾತತ್ವ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಈ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ವಿಜಯ ನಗರ    ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ   ಕುರುಹುಗಳು ಮತ್ತು ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆ ಕಾಲದ ಹಲವಾರು ಮಹತ್ವ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಈ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳ ಬಹುದು.  ಇಲ್ಲಿ   ದುರ್ಗಾ ಮಾತೆಯ ಹಲವಾರು  ಅಮೂಲ್ಯ  ಚಿತ್ರಗಳಿವೆ.  ಇದಲ್ಲದೆ ವಿಜಯನಗರದ  ಉಗ್ರ ನರಸಿಂಹಗೆ ಜೋಡಿಯಾದ  ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಪ್ರತಿಮೆ ಕೂಡ ಇಲ್ಲಿನ ಇನ್ನೊಂದು ದೊಡ್ಡ ಆಕರ್ಷಣೆ.

ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದ  ಅಂಗಳ ಎನ್ನ ಬಹುದಾದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ  ಇಡೀ ವಿಜಯನಗರದ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಮಾದರಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹಂಪಿಯ  ಇತಿಹಾಸದ ಎಲ್ಲ ಮಾಹಿತಿಗಳಿವೆ. ಶಿಲಾಯುಗದಿದ ಆರಂಭಗೊಂಡು  ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗಿನ  ವಿವರವಾದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಅದರಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.  ಇಂತಹ ಅಪರೂಪದ  ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಇಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಹಂಪಿ ಭೇಟಿ ವೇಳೆ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅವಶೇಷಗಳ ನಡುವೆಯೇ ಇದೆ. ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ನಗರ  ಹೊಸಪೇಟೆ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಇದು  ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.

• ರಾಮಾಯಣದ ಆಕರ್ಷಣೆ

ಹಂಪಿಯ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ದೇಗುಲಗಳಲ್ಲೊಂದು ಅಲ್ಲಿನ ಹಜಾರಾ ರಾಮ  ದೇವಾಲಯ. ಶ್ರೀ ರಾಮ  ಮತ್ತು ಶ್ರೀ  ಕೃಷ್ಣನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇದ್ದವು ಎನ್ನಲಾದ    ಹಲವಾರು  ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಇಲ್ಲಿ  ಇರುವುದರಿಂದ ಈ ದೇವಾಲಯವು ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ. ಈ  ದೇವಾಲಯದ ಹೊರ ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ರಾಮಾಯಣವನ್ನು  ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಪುರಾತನ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ನಿರೂಪಣೆ   ಭಗವಾನ್ ಶ್ರೀ  ರಾಮನ ಕಥೆಯನ್ನು ಸುಂದರವಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ.

ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಾತನ ವಸ್ತುಗಳು ಇಡೀ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಅಪರೂಪದ ವಸ್ತುಗಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಈ ಅಂಶ ಬಹುತೇಕರಿಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ.

• ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ದೇವಾಲಯ

ಪಂಪಾಪತಿ ದೇವಾಲಯ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ದೇವಾಲಯವು ಹೇಮಕೂಟ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಹಂಪಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನು 1509 ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪವಿತ್ರೀಕರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗೋಪುರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನು.

ಈ ದೇವಾಲಯವು ವಿಠಲ ಅಥವಾ ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಬೃಹತ್ ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗೆ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ದೇವಾಲಯಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹಳೆಯದಾದ ಅನೇಕ ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ. ದೇವಾಲಯದ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಬೃಹತ್ ಕಲ್ಲಿನ ನಂದಿಯಿದ್ದರೆ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಗಣೇಶನ ದೊಡ್ಡ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ.

ಅರ್ಧ ಸಿಂಹ ಮತ್ತು ಅರ್ಧ ಮಾನವನ ದೇಹವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನರಸಿಂಹನ 6.7 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದ ಪ್ರತಿಮೆ ಇಲ್ಲಿದೆ.

• ರಥ (ಹಂಪಿ ರಥ)

ವಿಠಲ ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆ ಅದರ ಕಂಬದ ಗೋಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಲ್ಲಿನ ರಥಗಳು. ಇವುಗಳನ್ನು ಸಂಗೀತ ಸ್ತಂಭಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ತಟ್ಟಿದಾಗ, ಅವುಗಳಿಂದ ಸಂಗೀತ ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತದೆ.

ಕಲ್ಲಿನ ರಥವು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಅದ್ಭುತ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ರಥದ ಆಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಕಲ್ಲನ್ನು ಕೆತ್ತಿ ಅದರಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಅದರ ಚಕ್ರಗಳು ತಿರುಗುತ್ತಿದ್ದವು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಸಿಮೆಂಟ್ ಲೇಪನವನ್ನು ಹಾಕಲಾಗಿದೆ.

• ಬಡವ್ ಲಿಂಗ್

ಇದು ಹಂಪಿಯ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಲಿಂಗದ ಫೋಟೋ. ಇದು ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹ ವಿಗ್ರಹದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮೂಲಕವೇ ಕಾಲುವೆ ಹಾದು ಹೋಗುವುದರಿಂದ ಬಡವ ಲಿಂಗವು ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಯಿಂದ ನೀರಿನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ.

ಹಂಪಿಯ ಬಡ ನಿವಾಸಿಯೊಬ್ಬರು ತಮ್ಮ ಅದೃಷ್ಟ ಒಲಿದು ಬಂದರೆ ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಡುವುದಾಗಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದ್ದರು ಎಂಬ ಪ್ರತೀತಿ ಇದೆ. ಬಡವ್ ಎಂದರೆ ಬಡವರು.

• ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ

ಹಂಪಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯ ಅಥವಾ ಉಗ್ರ ನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯವು ದೊಡ್ಡ ಬಂಡೆಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಇದು ಹಂಪಿಯ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಪ್ರತಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು 6.7 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರವಿದೆ. ಆದಿಶೇಷನ ಮೇಲೆ ನರಸಿಂಹನು ಕುಳಿತಿದ್ದಾನೆ.

ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಆಕ್ರಮಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಳಂಕಿತವಾದ ವಿಗ್ರಹದ ಒಂದು ಮೊಣಕಾಲಿನ ಮೇಲೆ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಜಿಯ ಸಣ್ಣ ಚಿತ್ರವಿದೆ. ಹಜಾರಾ ರಾಮ್ ದೇವಾಲಯ ಇದು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಪಾಳುಬಿದ್ದ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ.

ಈ ದೇವಾಲಯವು 1000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮರದ ಉತ್ಖನನಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ರಾಮಾಯಣದ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಥೆಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ.

ರಾಣಿಯ ಸ್ನಾನಗೃಹ ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿರುವ ರಾಣಿಯ ಸ್ನಾನಗೃಹವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಯಿಂದ ಮುಚ್ಚಲಾಗಿದೆ. ಈ 15 ಚದರ ಮೀಟರ್ ಸ್ನಾನಗೃಹವು ಗ್ಯಾಲರಿ, ವರಾಂಡಾ ಮತ್ತು ರಾಜಸ್ಥಾನಿ ಬಾಲ್ಕನಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಒಂದಾನೊಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಈ ಸ್ನಾನದಲ್ಲಿ ಪರಿಮಳಯುಕ್ತ ಮೃದುವಾದ ನೀರು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಸರೋವರದಿಂದ ಬಂದಿತು, ಇದು ಭೂಗತ ಚರಂಡಿಯ ಮೂಲಕ ಸ್ನಾನಗೃಹಕ್ಕೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿತ್ತು. ಈ ಬಾತ್ರೂಮ್ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಯಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ ಮತ್ತು ಮೇಲಿನಿಂದ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ.

• ಲೋಟಸ್ ಟೆಂಪಲ್

ಕಮಲ್ ಮಹಲ್ ಹಜಾರಾ ರಾಮ್ ದೇವಸ್ಥಾನ (History of Hampi) ದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಅರಮನೆಯು ಇಂಡೋ-ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಶೈಲಿಯ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿದೆ.

ರಾಣಿಯ ಅರಮನೆಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ವಾಸಿಸುವ ರಾಜ ಮನೆತನದ ಮಹಿಳೆಯರು ಮೋಜಿಗಾಗಿ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅರಮನೆಯ ಕಮಾನುಗಳು ಬಹಳ ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿವೆ.

• ರಘುನಾಥ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ

ಮಾಲ್ಯವಂತ ರಘುನಾಥಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ  ( History of Hampi ) ಭಾರತೀಯ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಾಲ್ಯವಂತ ರಘುನಾಥಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನೆಲದಿಂದ 3 ಕಿಮೀ ಕೆಳಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಅದರ ಆಂತರಿಕ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ವಿಚಿತ್ರವಾದ ನೋಟವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮೀನು ಮತ್ತು ಸಮುದ್ರ ಜೀವಿಗಳ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಸಹ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ವಿಜಯದ ಮನೆ ವಿಜಯನಗರದ ಅರಸರ ಮನೆ ವಿಜಯದ ಮನೆಯಾಗಿತ್ತು.

ಒಡಿಶಾದ ರಾಜರನ್ನು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿಜಯದ ಮನೆಯ ಬೃಹತ್ ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ಒಂಬತ್ತು ದಿನಗಳ ದಸರಾ ಉತ್ಸವವನ್ನು ಇಲ್ಲಿಂದಲೇ ವೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ  : ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಹಾರಿದ ಜಲಪಾತ

• ಆನೆ ಮನೆ

ಹಂಪಿಯ ಆನೆಮನೆ ಜಿನನ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಗುಮ್ಮಟಾಕಾರದ ಕಟ್ಟಡವಾಗಿದ್ದು, ರಾಜ್ಯದ ಆನೆಗಳನ್ನು ಇರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹನ್ನೊಂದು ಆನೆಗಳು ಅದರ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕೋಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ವಾಸಿಸುತ್ತವೆ.

ಇದು ಹಿಂದೂ-ಮುಸ್ಲಿಂ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಲೆಗೆ ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಹಂಪಿಯ ಇತರ ಆಕರ್ಷಕ ಸ್ಮಾರಕಗಳು – ಸೇಕ್ರೆಡ್ ಸೆಂಟರ್, ವೈಶ್ಯಾಲಯ ಸ್ಟ್ರೀಟ್, ಅಚ್ಯುತ್ ರೈ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಸಾಸಿವೆಕಾಲು ಗಣೇಶ್, ರಾಯಲ್ ಸೆಂಟರ್, ಮಹಾನವಮಿ ದಿಬ್ಬ, ಗ್ರಾನಾರಿಸ್, ಹರಿಹರ ಅರಮನೆ ವೀರ,

ರಿವರ್ಸೈಡ್ ಅವಶೇಷಗಳು, ಕರೈಲೆ ಕ್ರಾಸಿಂಗ್, ಜಜ್ಜಲ್ ಮಂಟಪ, ಪುರಂದರದಾಸ ಮಂಟಪ, ತಾಳರೀಗಟ್ಟ ಗೇಟ್ ಅಹ್ಮದ್ ಖಾನ್ ಮಸೀದಿ, ಮುಸೀಪುರ್, ಕಮಲ್, ಪುರಾತತ್ವ ಭೀಮನ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು, ಗಾಣಿಗಿತ್ತಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗುಮ್ಮಟದ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು, ಆನೆಗೊಂದಿ, ವಿರುಪ್ಪೂರು ಗದ್ದೆ, ಬುಕ್ಕನ ಜಲಸೇತು, ಹಕ್ಪ ಮಂಟಪ, ಪಂಪಾ ಸರೋವರ, ಮಾಟುಂಗಾ ಬೆಟ್ಟ.

ಹಂಪಿ ಬಳಿ ಉಳಿಯಲು ಸ್ಥಳಗಳು – History of Hampi

ಹಂಪಿಯ ವಿಜಯ ವಿಠ್ಠಲ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಿನ ರಥವಿದೆ. ಹಂಪಿ ಮತ್ತು ಹತ್ತಿರದ ಹೊಸಪೇಟೆ ಪಟ್ಟಣವು ಎಲ್ಲಾ ಬಜೆಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ವಸತಿ ಆಯ್ಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕೆ ಎಸ್ ಟಿ ಡಿ ಸಿ (KSTDC) ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಟೆಲ್ ಮಯೂರ ಭುವನೇಶ್ವರಿ ಮತ್ತು ಹೊಸಪೇಟೆಯ ತುಂಗಭದ್ರಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಬಳಿ ಬಜೆಟ್ ಹೋಟೆಲ್ ಮಯೂರ ವಿಜಯನಗರವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. ಎವೊಲ್ವ್ ಬ್ಯಾಕ್ ಹಂಪಿ ಮತ್ತು ಹಯಾಟ್ ಪ್ಲೇಸ್ ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಐಷಾರಾಮಿ ತಂಗುವಿಕೆಗಳು.